Cuốn Deep Work của Cal Newport chính là lời cảnh tỉnh cho thời đại chúng ta, nơi mà sự xao nhãng trở thành bình thường, nơi mà làm nhiều không đồng nghĩa với làm sâu, làm tốt.
Hãy hình dung bạn ngồi xuống bàn làm việc, mở máy tính lên với đầy quyết tâm, nhưng rồi một tin nhắn nhảy tới, một email không quan trọng chen ngang, và khi bạn giật mình nhìn lại thì đã qua nửa buổi mà việc chính vẫn còn dang dở.
Cal Newport định nghĩa Deep Work là những công việc đòi hỏi sự tập trung cao độ, không bị phân tâm, để tạo ra giá trị thực sự. Đó là khi bạn viết, lập trình, suy nghĩ chiến lược, hoặc nghiên cứu điều gì đó sâu sắc, những việc khiến bạn rút hết năng lượng trí tuệ nhưng đồng thời cũng cho bạn kết quả đáng kể.
Ngược lại, Shallow Work là những việc lặt vặt, check mail, trả lời tin nhắn, cập nhật mạng xã hội, trông có vẻ bận rộn, nhưng thường chẳng đưa bạn đến đâu cả.
Tập trung là một siêu năng lực
Điều thú vị là Newport không lãng mạn hóa sự bận rộn. Anh ấy không cổ vũ bạn làm việc điên cuồng từ sáng đến khuya. Ngược lại, anh cổ vũ một lối sống có nhịp điệu: làm ra làm, chơi ra chơi.
Tức là, khi làm, thì làm sâu. Tập trung hết mình. Tắt mạng xã hội, đóng cửa, tách mình ra khỏi thế giới ồn ào. Khi đã hoàn tất, thì nghỉ ngơi, tái tạo, thư giãn, cũng thật trọn vẹn.
Sự tập trung, theo Newport, không phải là một thứ bạn có sẵn. Nó giống như cơ bắp, bạn phải rèn luyện dần. Và để tập trung, bạn phải chấp nhận nỗi buồn chán. Chán không phải vì công việc, mà vì bạn phải sống không có những cú chạm lướt tức thì từ điện thoại, không có dopamine từ việc “check like” liên tục.
Làm thế nào để rèn luyện “deep work”?
Cal Newport đưa ra nhiều phương pháp, nhưng tựu trung lại là 4 nguyên tắc chính:
- Làm việc sâu mỗi ngày như một nghi lễ.
Đặt ra thời gian và không gian cụ thể cho việc “deep work”. Không đợi có hứng mới làm. Hứng sẽ đến khi bạn nghiêm túc bắt đầu. - Chấp nhận sự nhàm chán.
Đừng để bộ não quen với việc phải được kích thích liên tục. Hãy học cách ngồi yên, suy nghĩ sâu, không lướt mạng, không cần giải trí liên miên. - Cắt bỏ mạng xã hội một cách có chọn lọc.
Bạn không cần phải xóa sạch mọi ứng dụng. Nhưng hãy dám đặt câu hỏi: “Mạng xã hội này có thực sự giúp tôi tiến gần hơn đến mục tiêu dài hạn không?” - Đo lường sự tiến bộ.
Ghi lại bạn đã “deep work” được bao nhiêu giờ mỗi ngày. Hãy quan sát quá trình thay đổi của chính mình, bạn sẽ thấy sự bền bỉ là sức mạnh thật sự.
Sống một cuộc đời sâu sắc
Khi đọc xong cuốn sách, cảm giác không phải là sự hối lỗi vì đã lãng phí quá nhiều thời gian, mà là một niềm tin yên ả: rằng ta có thể làm lại. Rằng ta có thể sống một cuộc đời sâu sắc hơn, không vội vàng, không hời hợt.
Không phải ai trong chúng ta cũng cần trở thành thiên tài hay nhà khoa học. Nhưng ai cũng cần sự tập trung. Bởi vì khi bạn sống đủ sâu, thì dù bạn đang nấu ăn, làm vườn, viết nhật ký, hay nuôi con, tất cả đều trở thành một hành trình có ý nghĩa.
Deep work không chỉ là kỹ năng, mà là thái độ sống
Có người từng nói: “Sự hiện diện chính là món quà lớn nhất bạn có thể dành cho bất kỳ điều gì.” Cal Newport, qua Deep Work, nhắc nhở chúng ta rằng: sự hiện diện sâu sắc trong từng khoảnh khắc, trong từng việc mình làm, chính là cách ta tạo ra một cuộc đời đáng sống.
Vậy nên, nếu hôm nay bạn vẫn thấy đầu óc mình mệt mỏi, xao nhãng, đừng vội trách bản thân. Hãy bắt đầu lại, từng chút một. Tắt thông báo. Đặt ra một giờ không bị làm phiền. Và bắt đầu chìm sâu vào công việc bạn thực sự quan tâm.